|  | ||||||
1,4.10-10 % van de aardkost (tot 16 km diepte) bestaat uit protactinium; het is het 84e element in rangorde van voorkomen.
De naam is samengesteld uit het Griekse woord protos en de naam van element 89: actinium. Protos betekent voorafgaand aan/stamvader van. De naam is gegeven omdat protactinium bij het radioactieve verval, onder uitzending van alfa-deeltjes, actinium oplevert. De oorspronkelijke naam was protoactinium. In 1949 werd het samengetrokken tot protactinium.
Protactinium (234Pa) werd in 1913 ontdekt door K. Fajans en O. H. Göhring als instabiel tussenproduct in de radioactieve vervalreeks van 238U:
Zij stelden de naam brevium voor, vanwege de korte levensduur van het isotoop.
Het (231Pa) werd in 1917 - onafhankelijk van elkaar - door A.S. Russell, J.A. Cranston en F. Soddy en door O. Hahn en L. Meitner ontdekt in de radioactieve vervalreeks van 235U:
Otto Hahn en Lise Meitner onderzochten de chemische eigenschappen van protactinium(verbindingen) en stelden de naam prot(o)actinium voor.
A. von Grosse verkreeg in 1934 voor het eerst protactinium door ontleding van het jodide (PaI5) in hoogvacuüm, waarbij het metaal zich afzette op een gloeiende wolfraamdraad (van Arkel-de Boerproces).
Verbindingen van protactinium worden (op gramschaal) gewonnen bij de opwerking van splijtstofstaven van kernreactoren.
Toepassing als ontleedbare stof (verbinding):
bèta-stralingsbron, tracer (233Pa-verbindingen)
tussenschakel in de productie van 233U, een splijtstof die in bepaalde typen kernreactoren wordt gebruikt