36  Kr
Krypton 


Voorkomen
Naam
Ontdekking
Bereiding vroeger
Bereiding nu
Toepassingen en toelichting
Verdere toepassingen

 

 

 

VOORKOMEN                                    

1.10-8 % van de aardkost (tot 16 km diepte) bestaat uit krypton; het is het 82e element in rangorde van voorkomen. In de damp­kring bedraagt het percentage 1,1.10-4

Tot 1975 steeg het percentage krypton (­85Kr) in de atmo­sfeer, daarna nam het weer langzaam af. 85Kr komt vrij bij het verwerken van splijtstofstaven uit kernreactoren en - vooral - bij kernproeven in de atmosfeer.

NAAM

De naam is afgeleid van het Griekse woord krup­tos, wat verborgen betekent, omdat krypton in de atmosfeer aanwezig was, maar moeilijk aan te tonen en te isoleren .

ONTDEKKING

Krypton werd in 1898 door Sir W. Ramsay en M.W. Travers door spectraalanaly­se ontdekt in 'restanten' van lucht waaruit zuurstof en stikstof waren ver­wij­derd, zogenoem­de 'ruwe argon' (zie ook 18 - Argon). 

Zij slaagden er tevens in krypton te isoleren door destilla­tie van vloeibare lucht.

BEREIDING VROEGER/NU

Krypton wordt bereid door gefractioneerde destil­latie van vloeibare lucht.

TOEPASSINGEN EN TOELICHTING

Gloeibuis; TL-buis

Vanwege de zeer lage warmtegeleiding van krypton kan in lampen gevuld met dit gas een hogere temperatuur worden bereikt, waardoor het uitgezonden licht witter is. De verdam­ping van de wol­fraamdraad wordt door krypton veel sterker geredu­ceerd dan door argon of stik­stof. Voor een 'krypton-gloei­lamp' is ca. 0,06 l (20 °C, 1.105 Pa ) van het gas nodig.

 

Boog- en flitslamp

In boog- en flitslampen wordt krypton als buffergas ge­bruikt. Het zorgt ervoor dat de ladingdragers in de gasont­ladingsbuis niet al te snel hun lading verliezen. Hierdoor wordt de ener­gieopbrengst van de lamp sterk verhoogd.

 

Lektestgas

Lekken in gasleidingen kunnen worden opgespoord met behulp van de zoge­noemde Thermo Conduction Detection (TCD). Omdat de warmtegelei­ding van edelgassen veel groter is dan die van de meeste andere gassen is krypton een ge­schikt gas voor deze methode.

 

Standaardlengte

In 1967 werd de eenheid van lengte (de meter) opnieuw gedefinieerd. De nieuwe eenheid werd vastgesteld op 1.650­.763,73 x de golflengte van het licht van de oranjerode lijn in het spectrum van 86Kr.

In oktober 1984 werd opnieuw een andere eenheid van lengte vastge­steld: de weg die licht aflegt (in vacuüm) in 1/299.792­.458 sec. (Voor de eenheid van tijd, de seconde, zie 55 – Cesium / atoomklok).

 

UV-laser

In UV-lasers worden de kryptonfluoriden KrF en KrF2 toege­past, veelal gemengd met andere edelgashalogeniden. KrF levert een golflengte op van 248 nm, KrFeen golf­leng­te van 430 nm. Er zijn ook lasers met Kr2 en KrCl; deze leveren licht met een golflengte van 126 nm resp. 223 nm.

De KrF-laser wordt gebruikt voor het schoonmaken en de restauratie van oude schilderijen. Met deze laser is uiterst nauwkeurig een vernislaag te verwijderen, zonder de (structuur van de) verflaag aan te tasten. 

VERDERE TOEPASSINGEN

Toepassingen als niet-ontleedbare stof  (element):

geneeskunde         hartonderzoek (81mKr)
                          onderzoek naar longventilatie (81mKr)
hoogenergetische ß-bron (85Kr)
indicator voor kernexplosies of verbruik splijtstof in kernreactoren (85Kr)
vulgas voor geigerteller, scintillatieteller, jodiumlampen, elektronenbuizen